Historija sufizma

Već hiljadama godina sufizam nam  nudi put na kojem se može napredovati ka “uzvišenom cilju” samoostvarenja, dostignuću suštine našega bića. Sufizam je put ljubavi, put znanja, put predanosti Uzvišenom Allahu.[1] Uzima se da je sufizam koji mi danas poznajemo nastao oko 9. stoljeća, znači nedugo nekon smrti poslanika Muhammeda s.a.w.s. i upravo zbog toga mnogi smatraju da su optužbe da je sufizam novotarija neosnovane, jer da je tako, neko od poznavatelja šerijata, koji su jako dobro poznavali praksu poslanika Muhammeda s.a.w.s. bi se na samom početku protivli toj ideji. Međutim postoje i oni koji smatraju da je sufizam postojao i mnogo ranije prije Islama, međutim, nije postojala mogućnost za razvitak sufizma, jer je u to vrijeme vladalo jedno rasulo, društvo se nije trudilo da zadovolji princip pravičnosti, žudilo je za bogastvom, nisu imala zakone i u takvom okruženju sufizam se nije mogao razvijati i ako je ideja postojala. Nakon primanja Objave i nakon uspotsavljanja šerijata, javili su se potrebni uslovi za razvitak sufizma.Šta je od ovog tačno, Bog najbolje zna.

 Na svojim početcima, sufizam je bio poznat u Transoksaniji i Khorasanu (prvo područje se nalazi u današnjem Tađikistanu, a djelom se prostire i na teritoriju Turkemnistana i Uzbekistana, dok se drugo područje nalazilo na teritoriji Perzije, većinom današnji Iran), i upravo iz tih područja nam i dolaze prve sufije kao što su Al-Fozail ibn Iyaz i Ibrahim ibn Adham, kao i njihovi sljedbenici. Oni se pojavljuju već u 8. st po julijanskom kalendaru, a u ovom periodu, sufije pokušavaju da objedine sufizam, i da predstave neke od običaja sufija. U ovaj period spada i jedan od najpoznatijih predstavnika sufizma, Al-Gazali, on se također pojavljuje na samom početku razvoja sufizma(11. stoljeće) ali ostavlja dubok i neizbrisiv trag na sufijsko učenje. On je promijenio islamsku filozofiju, pa je tako raniji prihvaćeni neoplatonizam približio  helenističkoj filozofiji. Zadatak koji su njegovi prethodnici pokušavali da obave, ali nisu uspijevali Al Gazali je uspio, objedinio je Šerijat sa sufizmom. Prilagodio je u potpunosti sufizam, islamski misticizam odnosno islamsku filozofiju šerijatskim pravilima i zakonima, i to je uradio jako dobro, da je čak Toma Kavinski proučavao njegov rada kada se bavio filozofijom kršćanstva.

U narednom periodu koji traje od 13. do 16. stoljeća, dolazi do pravog procvata sufisma. Dolazi do velikog procvata sufisma, a zahvaljujući instutu vakufa po cijelom svijetu se grade prenoćišta za derviše, tekije itd. Sufizam u ovom periodu predstavlja jako važan faktor za razvoj Islama, posebno u Africi i Aziji . U ovom periodu dolazi do značajnog širenja sufizma u Indiji, u Inidiju sufizam dolazi preko Afganistana. U Španiji također u ovom periodu dolazi do širenja sufizma, ali se sufizam u Šaniji širi u dva pravca, prvi koji kreće od Ibn Massara a drugi koji kreće od Al-Gazalija i njegovog učenja. Ibn Massarah je otvorio prvu sufijsku školu u Španiji, u početku su ljudi u Šaniji bili vrlo skeptični prema sufizmu, međutim nakon dolaska Gazalija i njegovog učenja u Španiju, biva izuzetno prihvaćen. Ljudi počinju da čitaju Aristotela, Platona i samim tim se sve više interesuju i za islamsku filozofiju. Jedan od najznačajnijih sufija u Španiji bio je Ibn`Arabi. 

Danas je sufizam jako popularan u afričkim zemljama, kao što su Maroko i Senegal, posebno je Maroko poznat po sufismu. Soufizam se proširio i u južnoj Africi, međutim nikako ne smijemo zaboraviti sufizam u Veropi, koji je zaslužan za veliki broj prelazaka kršćana na Islam, nakon što se upoznaju sa sufizmom, shvate da moraju izučavati i šerijat, te na taj način postaju pravovjerni muslimani.  

[1] Uvodno poglavlje iz knjige: MUDROST SUFIJA, autori: James Fadiman i šejh Ragib Džerrahi, prijevod sa engleskog i dodatak: Ahmed Ananda, Izdavač: Klepsidra, Sarajevo, mart 2006. god